252 lata KEN: Kluczowy moment w historii polskiej edukacji

Jednym z najważniejszych momentów w historii polskiej edukacji było ustanowienie Komisji Edukacji Narodowej, która powstała 14 października 1773 roku. Był to pierwszy taki organ w Europie, pełniący funkcje zbliżone do współczesnego ministerstwa edukacji. Komisja odegrała kluczową rolę w kształtowaniu systemu szkolnictwa w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, przejmując kontrolę nad szkołami jezuickimi i wprowadzając nowy program nauczania.

Pionierski system szkolnictwa

Komisja Edukacji Narodowej zapisała się na kartach historii jako twórca pierwszego w Europie systemu edukacyjnego o jednolitej strukturze. System ten obejmował trzy poziomy: szkoły parafialne na poziomie podstawowym, szkoły wojewódzkie na poziomie średnim i uniwersytety w Krakowie oraz Wilnie na poziomie wyższym. Dzięki temu podejściu, edukacja stała się bardziej dostępna i zorganizowana niż kiedykolwiek wcześniej.

Rewolucja w programach nauczania

Aby zrealizować ambitne cele edukacyjne, Komisja przyjęła nowatorskie podejście do nauczania. Opracowano nowe programy i podręczniki w języku polskim, co było przełomowym krokiem w kierunku unifikacji i modernizacji nauki. W tym celu utworzono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które zajmowało się tworzeniem materiałów dydaktycznych i nadzorowaniem ich wdrażania.

Rola uniwersytetów w systemie oświaty

Uniwersytety w Krakowie i Wilnie, znane jako Szkoła Główna Koronna i Szkoła Główna Litewska, odegrały istotną rolę w nowym systemie edukacyjnym. Były odpowiedzialne nie tylko za edukację na poziomie wyższym, ale także za kontrolę nad szkołami niższych szczebli, co przyczyniło się do podniesienia jakości kształcenia w całej Rzeczypospolitej.

Przetrwanie pomimo burzliwych czasów

Mimo trudnych warunków politycznych, Komisja Edukacji Narodowej działała z sukcesem aż do 1793 roku. Nawet Konfederacja Targowicka, która miała na celu obalenie reform wprowadzonych przez Konstytucję 3 Maja, nie zdołała zlikwidować Komisji. Jej działania przyczyniły się do wykształcenia wielu Polaków, którzy zdobyli nowoczesną jak na tamte czasy wiedzę.

Znaczący członkowie i ich wpływ

W skład Komisji wchodzili wpływowi politycy i intelektualiści tamtych czasów, tacy jak Adam Kazimierz Czartoryski, Joachim Litawor Chreptowicz czy Ignacy Potocki. Ich zaangażowanie i wizja były kluczowe dla sukcesu reform oświatowych. Współpracowali również z Hugonem Kołłątajem, który nadawał kierunek pracom Komisji i integrował działania uczonych oraz artystów wokół wspólnych celów.

Dziedzictwo Komisji Edukacji Narodowej

Dziś, obchodząc Dzień Edukacji Narodowej, wspominamy dokonania Komisji Edukacji Narodowej. Święto to, ustanowione w 1972 roku, upamiętnia rewolucyjne zmiany w polskim szkolnictwie zapoczątkowane przez komisję w XVIII wieku. Jej dziedzictwo jest wciąż żywe, inspirując kolejne pokolenia do dążenia do wiedzy i doskonalenia systemów edukacyjnych.

źródło: facebook.com/BiuroOswiatyGM