Dworek Skarbków

Grodzisk Mazowiecki to miasto pełne historycznych skarbów, które mimo niewielkich rozmiarów zaskakuje bogactwem zabytków i miejsc wartych odwiedzenia. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Dworek Skarbków – najcenniejszy zabytek miasta, będący świadectwem jego bogatej historii i kultury. Ta XVIII-wieczna rezydencja, otoczona pozostałościami dawnego parku, przenosi odwiedzających w czasy świetności polskiej szlachty i arystokracji. Spacerując po komnatach dworku, można poczuć ducha minionych epok i wyobrazić sobie życie dawnych właścicieli tych ziem. Dworek Skarbków to nie tylko zabytek architektury, ale również ważny ośrodek kultury, który tętni życiem i przyciąga miłośników sztuki oraz historii.

Historia Dworku Skarbków

Dworek Skarbków, zwany również Dworem Mokronoskich, został wybudowany w drugiej połowie XVIII wieku. Inicjatorem budowy był Andrzej Mokronoski, ówczesny właściciel dóbr Jordanowice i Grodzisk, piastujący godność wojewody mazowieckiego. Projekt dworu przypisuje się Janowi Sękowskiemu, nadwornemu architektowi rodziny Branickich, choć możliwe, że inspirował się on wcześniejszymi projektami francuskiego architekta Charlesa Pierre’a Coustou z 1761 roku.

Budowa rezydencji nabrała szczególnego znaczenia, gdy Andrzej Mokronoski zawarł tajny związek małżeński z Izabelą Branicką z Poniatowskich, siostrą króla Stanisława Augusta. Para postanowiła uczynić z dworu siedzibę godną goszczenia przedstawicieli polskiej i europejskiej elity. Sekretnemu związkowi sprzyjał sam król, który w 1782 roku zatrudnił swojego nadwornego malarza Jana Bogumiła Plerscha do ozdobienia wnętrz pałacyku przepięknymi polichromiami.

Niestety, prace budowlane nie zostały w pełni ukończone, prawdopodobnie z powodu śmierci fundatora w 1784 roku. Dwór pozostawał w rękach rodu Mokronoskich aż do 1869 roku, kiedy to posiadłość zakupił hrabia Henryk Skarbek, od którego pochodzi obecna nazwa obiektu. Nowy właściciel rozparcelował majątek na letnisko, co zapoczątkowało zmiany w charakterze całej okolicy.

W 1911 roku spadkobiercy hrabiego Skarbka sprzedali resztki majątku Józefowi Jemiołkowskiemu, który następnie w 1920 roku odsprzedał dwór wraz z parkiem Pawłowi Smoleńskiemu. Budynek szczęśliwie przetrwał zawieruchę II wojny światowej, choć licznie zamieszkujący go uchodźcy wprowadzili wtórne podziały we wnętrzach. W 1953 roku spadkobiercy ostatniego właściciela zostali wywłaszczeni, a dwór przeszedł na własność państwa.

Od 2004 roku Dworek Skarbków jest siedzibą Państwowej Szkoły Muzycznej im. Tadeusza Bairda, co nadaje temu historycznemu miejscu nowe życie i kulturalny charakter.

Architektura i wnętrza

Dworek Skarbków to doskonały przykład architektury barokowo-klasycystycznej. Budynek został wzniesiony na planie litery L, z dłuższym skrzydłem położonym wzdłuż głównej ulicy i prostopadłym, szerszym skrzydłem zakończonym alkierzem od strony południowej. Parterowa, miejscami podpiwniczona konstrukcja przykryta jest charakterystycznym czterospadowym dachem krytym gontem, mieszczącym użytkowe poddasze doświetlone lukarnami.

Dwór pierwotnie stał na niewielkim wzniesieniu, otoczony rozległym parkiem, w którym znajdowały się dwie oficyny, lamusy, oranżeria i stajnia. Dziś przed południowym wejściem do budynku rosną dwie stare lipy, będące świadkami minionych czasów i nadające miejscu szczególny klimat.

Unikalne polichromie

O wyjątkowej wartości Dworku Skarbków stanowią zachowane elementy wyposażenia, a przede wszystkim unikalne polichromie autorstwa Jana Bogumiła Plerscha, nadwornego malarza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Freski te, pokrywające ściany reprezentacyjnego gabinetu, według legendy opowiadają historię miłości Andrzeja Mokronoskiego i Izabeli Branickiej, skrytej przed światem w ścianach dworu.

Wśród malowideł można również znaleźć dzieła Antoniego Herliczki, któremu przypisuje się autorstwo fragmentu fresku w jednej z sal. Te barwne polichromie stanowią bezcenne dziedzictwo artystyczne i są jednym z głównych powodów, dla których warto odwiedzić Dworek Skarbków.

Otoczenie dworku

Dworek Skarbków znajduje się obecnie po wschodniej stronie ulicy gen. L. Okulickiego, na niewielkiej zadrzewionej działce od południa ograniczonej ulicą Parkową, będącą prawdopodobnie pozostałością po dawnej ogrodowej alei. Choć pierwotne założenie parkowe nie przetrwało w całości do naszych czasów, jego pozostałościami są położone na zachód od dworku Stawy Goliana oraz Park Miejski na północy.

Park im. hr. Skarbków, założony w XVIII wieku przez rodzinę Mokronoskich, był niegdyś częścią ogrodów otaczających dwór jordanowicki. Pod koniec XIX wieku, gdy w Grodzisku działał Zakład Wodoleczniczy dr Bojasińskiego, park pełnił funkcję parku zdrojowego, gdzie kuracjusze odbywali lecznicze spacery. Dziś stanowi on zielone płuca miasta i miejsce rekreacji dla mieszkańców oraz turystów.

Dworek Skarbków współcześnie

Obecnie Dworek Skarbków pełni funkcję siedziby Państwowej Szkoły Muzycznej im. Tadeusza Bairda, co sprawia, że historyczne wnętrza rozbrzmiewają dźwiękami muzyki, nadając temu miejscu wyjątkowy charakter. Organizowane są tu koncerty, wystawy i inne wydarzenia kulturalne, które przyciągają zarówno mieszkańców Grodziska, jak i turystów.

Dworek stanowi również ważny punkt na turystycznej mapie miasta. Znajduje się on na trasie niebieskiego szlaku turystycznego PTTK, łączącego Radziejowice z Głoskowem, co czyni go dostępnym dla miłośników pieszych wędrówek.

Informacje praktyczne: – Adres: ul. gen. L. Okulickiego 8, Grodzisk Mazowiecki – Dojazd: Dworek znajduje się w centrum miasta, około 15 minut pieszo od dworca PKP. Najłatwiej dotrzeć tu niebieskim szlakiem turystycznym PTTK, który przebiega przez dworzec kolejowy przy ul. 1 Maja 4. – Zwiedzanie: Ze względu na to, że budynek jest siedzibą szkoły muzycznej, zwiedzanie wnętrz może być ograniczone. Warto sprawdzić aktualne informacje o godzinach otwarcia i możliwości zwiedzania na stronie internetowej szkoły lub w punkcie informacji turystycznej. – Okolica: Po zwiedzeniu dworku warto przejść się do pobliskiego Parku Miejskiego oraz zobaczyć Stawy Goliana, które są pozostałością dawnego założenia parkowego.

Szlak turystyczny

Dworek Skarbków znajduje się na trasie niebieskiego szlaku turystycznego PTTK, który łączy Radziejowice z Głoskowem. Całkowita długość szlaku wynosi 68 km, a oprócz dworku na jego trasie znajdują się również inne ciekawe obiekty, takie jak budynek dworca kolejowego, Kościół św. Anny czy wieś Adamowizna. Szlak ten stanowi doskonałą propozycję dla osób, które lubią łączyć aktywny wypoczynek z poznawaniem historii i kultury regionu.

Najłatwiej na szlak dostać się przy ulicy 1 Maja 4, gdzie znajduje się budynek dworca kolejowego. Stamtąd można udać się pieszo lub rowerem w kierunku dworku, podziwiając po drodze inne zabytki i atrakcje Grodziska Mazowieckiego.

Okoliczne atrakcje

Będąc w okolicy Dworku Skarbków, warto również odwiedzić inne interesujące miejsca w Grodzisku Mazowieckim. Niedaleko znajduje się Kościół Parafialny p.w. Św. Anny, ufundowany przez Wojciecha Mokronoskiego w 1687 roku, z renesansowym i barokowym wyposażeniem wnętrza. Obok kościoła stoi Kaplica p.w. Św. Krzyża, wybudowana w 1713 roku jako wotum dziękczynne po wygaśnięciu epidemii cholery.

Miłośnicy architektury powinni również zwrócić uwagę na Willę „Foksal”, wybudowaną przez rodzinę Mokronoskich w latach 1845-1846, o charakterystycznym kształcie przypominającym lokomotywę, oraz Willę „Radogoszcz” z końca XIX wieku, która obecnie jest siedzibą wielu stowarzyszeń i organizacji kulturalnych.

Dla osób zainteresowanych przyrodą interesującą propozycją będzie wizyta w Parku Miejskim lub spacer wokół Stawów Goliana, które są pozostałością dawnego założenia parkowego otaczającego Dworek Skarbków.

Podsumowanie

Dworek Skarbków to nie tylko najcenniejszy zabytek Grodziska Mazowieckiego, ale również symbol bogatej historii i kultury tego miasta. Ta XVIII-wieczna rezydencja, z unikalnymi polichromiami Jana Bogumiła Plerscha, stanowi świadectwo czasów, gdy Grodzisk był ważnym ośrodkiem życia szlacheckiego i arystokratycznego. Dziś, jako siedziba szkoły muzycznej, dworek nadal odgrywa istotną rolę w życiu kulturalnym miasta, łącząc tradycję z nowoczesnością.

Wizyta w Dworku Skarbków to podróż w czasie, która pozwala lepiej zrozumieć historię regionu i docenić piękno polskiej architektury barokowo-klasycystycznej. To miejsce, które koniecznie trzeba odwiedzić podczas wycieczki do Grodziska Mazowieckiego, aby w pełni poznać urok i dziedzictwo tego mazowieckiego miasta. Niezależnie od pory roku, dworek i jego otoczenie zachwycają swoim niepowtarzalnym klimatem, zapraszając do odkrywania kolejnych tajemnic i historii, które skrywają w swoich murach.