Kościół św. Anny

Kościół św. Anny w Grodzisku Mazowieckim to niezwykła perła architektury sakralnej, której historia sięga XIV wieku. Świątynia, położona w samym sercu miasta na Placu Króla Zygmunta Starego, stanowi nie tylko centrum życia religijnego, ale również ważny punkt na mapie zabytków Mazowsza. Budowla łączy w sobie elementy różnych stylów architektonicznych, co czyni ją wyjątkowo interesującą dla miłośników historii i sztuki sakralnej. Spacerując uliczkami Grodziska Mazowieckiego, nie sposób przeoczyć charakterystycznej bryły kościoła z wyróżniającą się wieżą, która góruje nad okolicą, przypominając o bogatej przeszłości tego miejsca.

Historia kościoła św. Anny

Historia kościoła św. Anny jest fascynująca i ściśle związana z dziejami samego Grodziska Mazowieckiego. Pierwszy drewniany kościół w tym miejscu został ufundowany przez Tomasza Grodziskiego i wybudowany w 1355 roku. Od tego momentu datuje się również powstanie parafii. Niestety, podczas tragicznego pożaru miasta w 1460 roku, drewniana świątynia spłonęła wraz z całym parafialnym zapleczem. Jeszcze w tym samym roku, dzięki fundacji rodu Grodziskich, wzniesiono drugi kościół, również drewniany.

Kolejne drewniane świątynie powstawały w latach 1521 i 1590, z inicjatywy Krzysztofa i Aleksandra Okuniów[1]. Jednak prawdziwy przełom nastąpił w 1687 roku, kiedy to nowy właściciel Grodziska, Wojciech Mokronoski, kasztelan rawski, ufundował murowany kościół. Ta budowla stanowi dzisiejsze prezbiterium z zakrystią od północy i kaplicą od południa.

W latach 1699-1714, z inicjatywy proboszcza F. Rogowskiego, nastąpił barokowy etap budowy, podczas którego powstała nawa główna. W XVIII wieku dobudowano od północy drugą kaplicę transeptową jako wotum dziękczynne A. Miklaszewskiego, wojskiego sochaczewskiego i jego córki I. Izdbieńskiej. Ważnym momentem w historii świątyni była jej konsekracja, której 25 września 1808 roku dokonał biskup płocki Onufry Szembek.

Rozbudowa w XIX i XX wieku

Obecny kształt kościoła jest rezultatem licznych rozbudów i renowacji. W latach 1884-1889 dobudowano nawy boczne według projektu warszawskiego architekta Bronisława Brodzic-Żochowskiego, a do 1898 roku powstała charakterystyczna wieża. W tym samym okresie od południa dostawiono zakrystię, która niestety została zburzona przez Rosjan w 1915 roku.

Po zniszczeniach wojennych kościół przeszedł gruntowną restaurację w 1927 roku pod kierownictwem K. Skórewicza. Ostateczny kształt nadał mu proboszcz ks. prałat Marian Tokarzewski, który wyremontował świątynię po zniszczeniach wojennych i przebudował dzwonnicę. W latach 90. XX wieku generalnego remontu kościoła dokonał ks. prałat Lucjan Rutkowski, a w ostatnich latach ks. prałat Eugeniusz Dziedzic odnowił elewację i uporządkował otoczenie kościoła.

Architektura i wystrój wnętrza

Kościół św. Anny to budowla eklektyczna, łącząca w sobie elementy różnych stylów architektonicznych. Świątynia ma formę trójnawowej bazyliki z transeptem i prezbiterium. Prosta ściana fasady zwieńczona jest trójkątnym szczytem z okulusem i tablicą fundacyjną, a zdobią ją pary pilastrów na skrajach.

Charakterystycznym elementem kościoła jest wieża z wysokim hełmem, nawiązującym do renesansu francuskiego. Pierwotnie dekoracja elewacji wieży była znacznie bogatsza, z wyraźnym podziałem kondygnacji. Obecnie nad nieco szerszą partią przyziemia dwa górne piętra dzwonnicy spajają pary pilastrów w wielkim porządku.

Dachy kościoła są kryte blachą, dwu i trójpołaciowe, z wyjątkiem naw bocznych krytych pulpitowo. Dekoracja elewacji jest bardzo oszczędna, ograniczona do rozczłonkowania ścian pilastrami toskańskimi podpierającymi gzyms. Naroża ramion transeptu i północnej zakrystii zostały ścięte.

Wnętrze kościoła

Wnętrze kościoła jest równie interesujące jak jego bryła zewnętrzna. Przestrzeń artykułują pary pilastrów toskańskich dźwigających lekko przełamany gzyms. Nawę przykrywa strop, a pozostałe partie świątyni sklepienia na gurtach: kolebkowe z lunetami i kolebkowo-krzyżowe.

We wnętrzu znajdują się cenne tablice epitafijne z XVII wieku, m.in. późnorenesansowe Okuniów z klęczącymi postaciami orantów i Mokronoskich. Na szczególną uwagę zasługuje kilka obrazów: w prezbiterium znajduje się obraz „Ukrzyżowanie” namalowany przez Filipa Castaldiego (XVII/XIX w.) oraz w kaplicy Matki Bożej „Ostatnia Wieczerza”. Wyposażenie wnętrza jest mieszanką elementów renesansowych i barokowych.

Kaplica św. Krzyża

Obok kościoła św. Anny znajduje się interesująca kaplica pw. św. Krzyża, wybudowana w 1713 roku jako wotum dziękczynne po wygaśnięciu epidemii cholery. Kaplica stanowi integralną część kompleksu parafialnego i jest dodatkowym świadectwem bogatej historii tego miejsca.

Informacje dla odwiedzających

Adres: Parafia Św. Anny w Grodzisku Mazowieckim, Plac Króla Zygmunta Starego 2A, 05-825 Grodzisk Mazowiecki

Kontakt: +48 22 724 06 11

Strona internetowa: www.swietaanna.pl

Godziny mszy świętych:

Niedziele i święta: 7:00, 9:00, 10:30, 12:00, 18:30 (dla młodzieży), 20:00

Dni powszednie: 7:00, 8:00, 17:30 (tylko w listopadzie), 18:30 (w sobotę msza św. niedzielna)

Godziny otwarcia kancelarii parafialnej:

Poniedziałek: 10:00 – 12:00 oraz 17:00 – 18:00

Wtorek: 10:00 – 12:00 oraz 17:00 – 18:00

Środa: nieczynna

Czwartek: 10:00 – 12:00 oraz 17:00 – 18:00

Piątek: 10:00 – 12:00 oraz 17:00 – 18:00

Sobota: 10:00 – 12:00

Zwiedzanie: Kościół jest otwarty dla zwiedzających poza godzinami nabożeństw. Wstęp jest bezpłatny, ale zaleca się zachowanie ciszy i szacunku dla miejsca kultu religijnego.

Znaczenie kulturowe i historyczne

Kościół św. Anny w Grodzisku Mazowieckim to nie tylko miejsce kultu religijnego, ale również ważny zabytek o dużym znaczeniu historycznym i kulturowym. Jego bryła zawiera istotne elementy XVII i XVIII-wieczne, co czyni go cennym świadectwem architektury sakralnej tych okresów.

Świątynia stanowi ważny element dawnej zabudowy miasta i jest świadectwem jego bogatej historii. Jest również materialnym dowodem na rolę, jaką odgrywały w historii Grodziska Mazowieckiego rody Grodziskich, Okuniów i Mokronoskich.

Kościół św. Anny jest wpisany do rejestru zabytków i objęty ochroną konserwatorską, co podkreśla jego wartość dla dziedzictwa kulturowego regionu i kraju.

Podsumowanie

Kościół św. Anny w Grodzisku Mazowieckim to fascynujący zabytek, który przez wieki swojego istnienia był świadkiem burzliwej historii miasta i regionu. Od pierwszej drewnianej świątyni z 1355 roku, przez kolejne budowle, aż po obecny murowany kościół, miejsce to nieprzerwanie służy lokalnej społeczności jako centrum życia religijnego i duchowego. Bogata historia, interesująca architektura i cenne wyposażenie wnętrza czynią z kościoła św. Anny obowiązkowy punkt na mapie turystycznej Mazowsza. Odwiedzając Grodzisk Mazowiecki, warto poświęcić czas na poznanie tego wyjątkowego zabytku, który łączy w sobie elementy różnych stylów architektonicznych i epok historycznych, tworząc harmonijną całość o dużej wartości artystycznej i historycznej.