Galeria Instrumentów Folkowych

W sercu Mazowsza, zaledwie 30 kilometrów od Warszawy, znajduje się prawdziwa perła dla miłośników muzyki, etnologii i kultury ludowej. Galeria Instrumentów Folkowych w Grodzisku Mazowieckim to miejsce wyjątkowe na mapie Polski i Europy. To jedyny taki zbiór instrumentów muzycznych, gdzie historia dźwięków spotyka się z możliwością osobistego doświadczenia bogactwa kulturowego Słowiańszczyzny. Kolekcja licząca ponad tysiąc eksponatów przenosi nas w fascynujący świat muzyki ludowej, pozwalając nie tylko zobaczyć, ale również dotknąć i usłyszeć brzmienie instrumentów, które przez wieki towarzyszyły naszym przodkom.

Historia Galerii Instrumentów Folkowych

Galeria Instrumentów Folkowych powstała w 1997 roku z inicjatywy Antoniego Kani, muzyka klezmerskiego i folkowego oraz twórcy ludowego, znanego również jako Syrbacy. Przez ponad czterdzieści lat gromadził on unikalne instrumenty, tworząc kolekcję, która początkowo mieściła się w salkach katechetycznych przy Kościele Przemienienia Pańskiego w dzielnicy Łąki. W 2008 roku ekspozycja znalazła swoje miejsce przy ulicy Chlewińskiej 19a, gdzie znajduje się do dziś.

Po śmierci Antoniego Kani w lipcu 2014 roku, galerię przejęła jego córka Katarzyna wraz z mężem Pawłem Stróżewskim. Kontynuują oni dzieło Antoniego, rozbudowując kolekcję, która obecnie liczy ponad tysiąc eksponatów. W marcu 2015 roku powstała Fundacja „Antek”, która wspiera działalność galerii.

Unikalna kolekcja instrumentów

Galeria Instrumentów Folkowych to nie zwykłe muzeum. To miejsce, gdzie historia ożywa pod palcami zwiedzających. Kolekcja jest podporządkowana kulturze ludowej słowiańskiej – nieznanej, egzotycznej i nieodkrytej dla turystów do dziś. Wchodząc do galerii, od razu uderza bogactwo i różnorodność zgromadzonych instrumentów, które dosłownie wypełniają każdy kąt pomieszczenia.

W przeciwieństwie do tradycyjnych muzeów, gdzie eksponaty są zamknięte w gablotach, tutaj wszystkie instrumenty leżą w zasięgu wzroku i ręki. To jedyne miejsce w Europie, gdzie można nie tylko podziwiać, ale również dotknąć i zagrać na zgromadzonych instrumentach.

Różnorodność instrumentów

Spacerując po galerii, można zobaczyć i wypróbować żydowskie cymbały, katarynkę, basy, harmonię polską, lirę korbową czy sukę biłgorajską. Szczególnie interesująca jest historia liry korbowej – Antoni Kania jako pierwszy w połowie lat 80. XX wieku przywrócił praktykę gry na tym instrumencie. Podobnie było z suką biłgorajską, którą zrekonstruował jako pierwszy w XX wieku.

Wśród eksponatów znajduje się również „pierdziel” – instrument uznawany za najbardziej polski. Kolekcja obejmuje także takie osobliwości jak instrument wykonany z żuchwy konia, gdzie dźwięk powstaje dzięki grzechoczącym zębom, czy instrumenty zrobione z pompek rowerowych.

Galeria to nie tylko stare, tradycyjne instrumenty, ale również „samoróbki” – instrumenty tworzone ad hoc, często z dostępnych materiałów. Jak mawiał Antoni Kania, „Folk jest terminem luźno traktowanym – w odróżnieniu od folkloru, od etnografii. To są często instrumenty tworzone ad hoc; instrumentem stają się dwa patyki”.

Doświadczenie zwiedzania

Wizyta w Galerii Instrumentów Folkowych to nie tylko oglądanie eksponatów, ale przede wszystkim interaktywne doświadczenie. Zwiedzanie to kontakt z historią, geografią i muzyką, często zakończony wspólnym muzykowaniem na instrumentach „jakich świat nie widział”.

Ekspozycja muzeum jest bardzo bogata i już na wejściu przytłacza swoim bogactwem i różnorodnością, nie pozwalając na zbyt pospieszne jej przejrzenie. Każdy instrument ma swoją historię, a przewodnicy chętnie dzielą się wiedzą na temat pochodzenia i sposobu gry na poszczególnych eksponatach.

Informacje praktyczne: Adres: ul. Chlewińska 19a, 05-825 Grodzisk Mazowiecki Telefon: 501-680-497 E-mail: [email protected] Strona internetowa: www.galeria-folk.pl Dojazd: Grodzisk Mazowiecki ma świetnie zorganizowaną komunikację kolejową i autobusową. Dojazd pociągiem z Warszawy zajmuje około 40 minut. Na terenie miasta znajdują się cztery przystanki Warszawskiej Kolei Dojazdowej.

Dodatkowe atrakcje

W pomieszczeniach sąsiadujących z galerią instrumentów folkowych mieszczą się dodatkowe atrakcje, które warto odwiedzić podczas wizyty w Grodzisku Mazowieckim. Znajduje się tam Galeria Lanszaftu i Muzeum Kiczu – stała wystawa malarstwa współczesnego oraz małe muzeum obrazów i drobiazgów z epoki pani Dulskiej.

Ponadto na terenie kompleksu znajduje się Klub Przedszkolaka „Bartek”, Muzeum PRL-u oraz Galeria przydrożnych kapliczek. Każda z tych ekspozycji stanowi ciekawe uzupełnienie głównej kolekcji instrumentów folkowych.

Znaczenie kulturowe

Galeria Instrumentów Folkowych pełni ważną rolę w zachowaniu unikalnego charakteru wiejskiej kultury muzycznej, która stopniowo zanika. Antoni Kania poprzez swoją kolekcję pokazał, jak pomysłowy potrafi być człowiek, kiedy w duszy gra muzyka, a środki są skromne – z łyżki, jednej struny i smyczka można stworzyć instrument do grania prostych melodii.

Miejsce to stanowi ważny punkt na kulturalnej mapie nie tylko Grodziska Mazowieckiego, ale całej Polski. Jest to jedna z wizytówek miasta, obok fabryki cukierków-krówek, które są słodkim symbolem Grodziska.

Podsumowanie

Galeria Instrumentów Folkowych w Grodzisku Mazowieckim to miejsce, które zachwyca, inspiruje i edukuje. To żywe świadectwo bogactwa kulturowego Słowiańszczyzny, które dzięki pasji Antoniego Kani i jego następców, zostało zachowane dla przyszłych pokoleń. Wizyta w tym miejscu to nie tylko lekcja historii i etnografii, ale przede wszystkim niezapomniane doświadczenie muzyczne.

W świecie zdominowanym przez gitary i keyboardy, Galeria Instrumentów Folkowych przypomina nam o korzeniach muzycznych naszej kultury. Pozwala zastanowić się, jak brzmiałaby współczesna muzyka, gdyby ludowe instrumenty przetrwały do dziś i stanowiły podstawowe wyposażenie zespołów rozrywkowych. To miejsce, które trzeba odwiedzić, by w pełni docenić bogactwo dźwięków, które przez wieki kształtowały naszą tożsamość kulturową.